Europadag, het Eurovisiesongfestival en Taal
Vandaag is het Europadag! De dag van Europa is een dag die jaarlijks wordt gevierd op 9 mei ter ere van de oprichting van de Europese Unie (EU). Deze dag herinnert ons eraan hoe belangrijk de EU is en hoeveel het ons heeft gebracht. Het is dan ook niet voor niets dat het Eurovisiesongfestival vandaag van start gaat. Maar wist je dat Europadag niet altijd op 9 mei is gevierd?
Het ontstaan van Europadag
Europadag ontstond als een manier om de solidariteit tussen Europese landen te bevorderen na de Tweede Wereldoorlog. In 1950 stelde de Franse minister van Buitenlandse Zaken, Robert Schuman, voor om een Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) op te richten om de vrede te bevorderen. De EGKS werd later de Europese Economische Gemeenschap (EEG) en uiteindelijk de Europese Unie.
In de loop der jaren is Europadag uitgegroeid tot een belangrijk evenement in de EU, waarbij verschillende activiteiten worden georganiseerd om de eenheid en diversiteit van Europa te vieren. Er worden concerten, debatten, lezingen en andere culturele evenementen georganiseerd in de lidstaten van de EU en daarbuiten.
Het Eurovisiesongfestival
De meningen lopen sterk uiteen over de zin en de onzin van het songfestival. Er zijn grote liefhebbers en minder grote liefhebbers. Het songfestival bestaat sinds 24 mei 1956 en presenteert een jaarlijkse competitie van liedjes die worden uitgezonden op televisie in heel Europa (https://nl.wikipedia.org/wiki/Eurovisiesongfestival).
Hoe kan het dat ook landen buiten Europa kunnen deelnemen? Deelname aan het songfestival is mogelijk wanneer een land lid is van de EBU (European Broadcasting Union), oftewel de Europese Radio-Unie. Hiervoor moet je voldoen aan minimaal één van de volgende eisen: (https://nl.wikipedia.org/wiki/Europese_Radio-unie):
- Ligging in het gebied ten noorden van de 30e breedtegraad (noorderbreedte) en ten westen van de 40e lentegraad en ten oosten van de Atlantische Oceaan
- Lidmaatschap van de Raad van Europa
Hierdoor kunnen een aantal mediterrane landen in Afrika en Azië meedoen (Israël, Egypte, Marokko, Tunesië). Ik heb het voor de zekerheid toch even gecheckt maar Australië bevindt zich niet boven de 30e breedtegraad. Hoe zit het dan met dat land? Australië deed voor het eerst in 2015 mee. Dit was op uitnodiging vanwege het 60-jarig bestaan van het festival. Het was eigenlijk de bedoeling dat het bij een eenmalige deelname zou blijven maar tot op heden blijven ze meedoen en niemand heeft bezwaar ingediend.
De grenzen van het songfestival
Zoals bij elke competitie zijn er een aantal regels opgesteld om een zo’n eerlijk mogelijke strijd te kunnen voeren. De belangrijkste regels op een rij:
- 26 landen doen mee
- The big 5 (Frankrijk, Duitsland, Spanje, Verenigd Koninkrijk en Italië) zijn automatisch geselecteerd vanwege het leveren van de grootste financiële bijdrage
- De winnaar van de laatste keer heeft ook een wildcard
- + 2 x 10 landen die voortkomen uit de twee halve finales
- Landen doen mee met niet eerder gepubliceerde muziek
- Het liedje moet bestaan uit stemmen en instrumenten (een enkel instrumentaal/ a-capella lied is niet toegestaan)
- Er mogen maximaal zes artiesten op het podium staan (16 jaar en ouder). De nationaliteit van de artiesten hoeft niet gelijk aan het land te zijn.
- Er is een free language rule, wat inhoudt dat het liedje in elke taal uitgebracht mag worden (ook een zelfverzonnen taal).
De taal van het songfestival
Door de bovengenoemde free language rule is er een oneindigheid aan mogelijkheden voor de tekstschrijvers. Dialecten, zelfverzonnen talen, een mix van talen: taalkundig kun je je helemaal uitleven!
In de praktijk leidt dit echter nog niet vaak tot taaluitspattingen (enkele uitzonderingen daargelaten) doordat de gekozen taal consequenties heeft voor hoe succesvol een liedje kan worden. Met een lied in de officiële taal van het land ben je authentiek en win je in ieder geval de nationalisten voor je. Helaas mag ‘het eigen volk’ niet op ‘het eigen land’ stemmen dus in hoeverre dit resulteert in een zege is twijfelachtig. De Romaanse talen zijn in dit opzicht goed vertegenwoordigd: Frankrijk, Italië en Spanje zingen vaak in hun eigen taal (ook dit jaar).
Vrijwel de meeste landen kiezen voor het universele Engels. Zodat ze in Griekenland begrijpen waar de Zweden over zingen en vice versa. Een meertalig liedje wordt ook steeds populairder: het universele Engels gemixt met de nationale taal lijkt een goede strategie om zoveel mogelijk mensen te bereiken en tegelijkertijd de eigen nationaliteit te eren.
Voor nog meer inclusief taalgebruik was het Songfestival in de voorgaande jaren ook in Nederlandse gebarentaal te volgen en werden de nummers vertolkt door zogenoemde sign dancers. Hieronder vind je alvast een voorproefje van de Nederlandse inzending van dit jaar:
Eurovisiesongfestival 2023
Wil je deze week voorbereid voor de buis zitten? Hieronder vind je de belangrijkste weetjes over het songfestival dit jaar:
Het thema van dit jaar is “United by Music”
Het wordt georganiseerd in Liverpool in samenwerking met de Oekraïense omroep (het winnende land Oekraïne kon om de bekende redenen niet aan de veiligheidseisen voldoen).
Er zijn in totaal 16 verschillende talen te horen:
Albanees, Armeens, Bulgaars, Engels, Fins, Frans, Italiaans, Lets, Litouws, Oekraïens, Portugees, Roemeens, Servo-Kroatisch, Sloveens, Spaans en Tsjechisch.
Tsjechië spant de kroon qua meertaligheid: hun inzending bestaat maar liefst uit vier verschillende talen (Engels, Tsjechisch, Oekraïens en Bulgaars). Door de mix van deze Slavische taalfamilie lijkt het een onderliggende boodschap met zich mee te dragen:
Er zijn dit jaar twee spectaculaire veranderingen doorgevoerd in het stemsysteem:
- de halve finales worden louter bepaald door de televoters (het publiek). De jury heeft hierin geen rol meer (voorheen was het 50/50 dit blijft nog wel het geval in de finale)
- Voor nóg meer inclusiviteit komt er een “the rest of the world” stem bij: internetstemmen van iedereen die niet in een van de deelnemende landen woont worden gebundeld tot een extra publieksstem
Noord Macedonië, Montenegro en Bulgarije zijn dit jaar Sjaak afhaak (vermoedelijk vanwege de kosten). In totaal doen er dit jaar 37 landen mee. Door de afhakers is dit het kleinste aantal sinds 2014.
Douze points
Of je nu een liefhebber bent of niet: je kunt niet ontkennen dat het festival meerwaarde heeft. Qua taaldiversiteit (hoe inclusiever het taalgebruik, hoe meer taalvrijheid) en verbondenheid (het is vrij uniek dat zoveel verschillende landen samenkomen en hetzelfde feestje vieren). En mocht dat niet genoeg overtuigen: de entertainmentwaarde van dit 5-daagse spektakel is voor de liefhebbers onbetaalbaar. Het is een geweldig podium voor het vieren van diversiteit, inclusiviteit en creativiteit!
Voor de niet liefhebbers: probeer de komende 5 dagen de televisie zoveel mogelijk te vermijden. Op zoek naar een goed alternatief om deze 5 dagen zinvol te besteden? Wist je dat je met onze intensive taal-vijf-daagse al een stevige basis kunt opbouwen in een nieuwe taal? Binnen 5 dagen schrijf jij je eigen lied!